در این مقاله قصد داریم در مورد شرکت‌های صنایع بالادستی پتروشیمی ایران و محصولات آن‌ها صحبت کنیم. صنعت نفت و گاز در ایران با توجه به عملیات اجرایی و جایگاه آن‌ها در زنجیره تأمین به سه دسته صنایع بالادستی پتروشیمی، صنایع میان دستی پتروشیمی و صنایع پایین دستی پتروشیمی تقسیم می‌شود. هرچند در بسیاری از مواقع صنایع میان دستی و پایین دستی ادغام شده و یکی در نظر گرفته می‌شوند. صنایع بالادستی از اهمیت فوق‌العاده بالایی در اقتصاد نفتی ایران برخوردار هستند و سالانه سرمایه‌گذاری‌های کلانی در راستای بهبود و توسعه این شرکت‌ها انجام می‌شود. اگر شما هم خواهان کسب اطلاعات بیشتر در مورد صنایع بالادستی پتروشیمی ایران و محصولاتشان هستید، پیشنهاد می‌کنیم مطالعه این مطلب را از دست ندهید و ما را تا انتها همراهی کنید.

منظور از صنایع بالادستی و پایین دستی پتروشیمی ایران چیست؟

با ادغام صنایع میان دستی و پایین دستی، صنعت نفت و گاز ایران به دو بخش عمده و پایه صنایع بالادستی و صنایع پایین دستی تقسیم می‌شود. صنایع پایین دستی همان پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌هایی هستند که نفت خام و گاز طبیعی را به کمک تجهیزات و فناوری‌های مختلف از هم تفکیک کرده و آن‌ها را به مواد اولیه سازنده خود تجزیه می‌کنند.

این صنایع مواد اولیه مختلفی مانند بنزن، تولوئن، کک نفتی، پارافین، آلکن‌ها، آلکلن‌ها، پلیمرها، سیکلوهگزان‌ها، هیدروکربن‌ها را از نفت خام و گاز طبیعی بیرون می‌کشند و از آن‌ها برای ساخت انواع حلال‌ها، روغن‌ها، لاستیک‌ها، نایلون‌ها، چسب‌ها، رنگ‌ها، درزگیرها، چرم، انواع سوخت سبک و سنگین، ال پی جی، روان کننده‌ها، قیر، آسفالت، بنزین، مازوت، پلاستیک، پلی استایرن، مواد شیمیایی، شوینده‌ها، ضدعفونی‌کننده‌ها، آفات کش، تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی، داروها، مواد غذایی، نگه‌دارنده‌ها، تثبیت‌کننده‌ها، سوخت کوره‌ها، گریس‌ها، پروپان، اتانول، متانول، آمونیاک، صنعت خودروسازی و انواع مواد بسته‌بندی استفاده می‌کنند.

در سمت مقابل اما صنایع بالادستی قرار دارند و برخلاف صنایع پایین دستی که به‌صورت مستقیم با بازار هدف و مشتریان در ارتباط هستند، در رأس زنجیره تأمین صنعت نفت قرار دارند و وظیفه آن‌ها به ترتیب، انجام تحقیقات میدانی و مطالعات ژئوفیزیک و ژئوشیمی، نقشه‌برداری، زمین‌شناسی، جستجو برای یافتن میادین گازی و نفتی، اکتشاف، حفاری چاه‌ها، تحدید حدود، احداث و خدمات فنی چاه‌های نفتی و گازی، حفظ و حراست از تأسیسات، توسعه تأسیسات و صنایع وابسته، تزریق گاز، آب، هوا به چاه‌ها، استخراج و انتقال نفت به سطح زمین، بهره‌برداری و صیانت از منابع گازی و نفتی کشور، ذخیره‌سازی و صادرات نفت خام و گاز طبیعی به خارج از کشور است.

به عبارت ساده‌تر، صنایع بالادستی باید میادین نفتی و گازی را پیدا کرده و آن‌ها را استخراج کنند. به همین دلیل گاهی به صنایع بالادستی، صنایع اکتشاف و تولید نیز گفته می‌شود. پس از استخراج، این نفت در اختیار شرکت‌های صادرکننده و پالایشگاه‌ها قرار می‌گیرد.

اهمیت صنایع بالادستی پتروشیمی

احتمالاً با مطالعه بخش اول و آشنایی با مفهوم صنایع بالادستی و پایین دستی، متوجه اهمیت صنایع بالادستی شده‌اید. تمام ظرفیت صادرات نفتی کشور و همچنین تولیدات شرکت‌های صنایع پایین دستی و پتروشیمی‌ها در گرو کیفیت و شدت فعالیت صنایع بالادستی قرار دارد.

اگر سرمایه‌گذاری مناسب در صنایع بالادستی صورت نپذیرد و این صنایع به آخرین تجهیزات، ماشین‌آلات، دانش و فناوری‌های روز دنیا مجهز نشوند، تأثیر خود را بر کل زنجیره تأمین گذاشته و میزان صادرات و تولیدات داخلی را با مشکل مواجه خواهد کرد. شرکت‌های خارجی مشابه که در میادین نفتی و گازی مشترک با ایران حضور دارند، کشورهایی مانند عربستان، قطر، کویت، امارات، عمان، بحرین و عراق، از غفلت ما نهایت استفاده را برده و میادین نفتی و گازی مشترک را استخراج خواهند کرد. واضح است که اگر اکتشاف و استخراجی صورت نگیرد، صادرات، پالایش و پتروشیمی نیز وجود نخواهد داشت. به همین دلیل، صنایع بالادستی پتروشیمی از اهمیت فوق‌العاده بالایی برخوردار هستند.

شرکت‌های فعال در صنایع بالادستی پتروشیمی

برخی از شرکت‌های فعال در صنایع بالادستی پتروشیمی ایران به شرح زیر هستند:

شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی S. P. G. C.

شرکت نفت فلات قاره ایران I.O.O.C

شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب NISOC

شرکت پتروشیمی بوشهر B.P.C

سخن پایانی

در این مقاله در مورد شرکت‌های صنایع بالادستی پتروشیمی ایران صحبت کردیم و با مفهوم شرکت‌های بالادستی و پایین دستی در زنجیره تأمین نفت و فرآورده‌های نفتی آشنا شدیم و متوجه شدیم که صنایع بالادستی در رأس این هرم قرار دارند و کیفیت فعالیت آن‌ها به‌صورت مستقیم بر کیفیت فعالیت صنایع پایین دستی و میزان صادرات نفتی و غیرنفتی ایران تأثیرگذار خواهد بود؛ از همین رو، صنایع بالادستی و محصولات آن‌ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند.