امروز، مواد دور ریختنی زیادی توسط انسان و صنایع مرتبط به او تولید می شود. در این شرایط تجمع این مواد دورریز که به آن آشغال، زباله، پسماند و ... گفته می شود، می تواند ضرر و زیان های جبران ناپذیری به او برساند. به همین دلیل فرآیند و انتقال و انهدام زباله تبدیل به یکی از دغدغه های مهم بشر شده که برای آن نیاز به برنامه ریزی دقیق و بلندمدت است. یک جزء مهم از زنجیره انتقال، دپو و انهدام زباله، نحوه انتقال و وسیله ای است که زباله توسط آن نگه داری و جا به جا می شود.
زباله ها در مقیاس کوچک خانگی، اداری، بیمارستانی، کارگاهی و ... تا مقیاس های کلان صنعتی و نیروگاهی تولید می شوند. اگر به همین زباله های کوچک و نحوه نگه داری آن ها توجه کافی نشود، احتمال بروز فاجعه وجود خواهد داشت. برای جلوگیری از هر گونه ضرر و زیانی باید به فکر نگه داری سالم و بهداشتی زباله ها باشیم تا با رسیدن به انتهای چرخه انتقال، مشکلی برای انسان و محیط زیست وجود نیاید.
برای این منظور کیسه زباله های بهداشتی و ایمن پیشنهاد می شود. برای فهم این که چه کیسه ای برای انسان و محیط زیست زیان ندارد و از استانداردهای لازم برخوردار است، بهتر است داده های کافی از این مقوله داشته باشیم. در ادامه مطلب با روند تولید کیسه زباله، مواد اولیه آن، دستگاه های خطوط تولید آن، انواع و کیفیت های کیسه زباله، جنس و رنگ بندی انواع کیسه زباله و ... آشنا خواهید شد.
در روند تولید کیسه زباله، ما با موادی سر و کار داریم کیسه ها از آن ها تولید شده و دستگاه های مختلفی که این مواد اولیه را به شکل نهایی آن تبدیل می کنند.
برای تولید کیسه زباله های استاندارد و ایمن، باید از مواد پلیمری و به شکل دقیق، پلی اتیلن های استاندارد استفاده کرد که در پتروشیمی ها تولید می شود. خوشبختانه به دلیل وفور منابع گاز و صنایع پیشرفته پتروشیمی، کشور ما مشکلی برای تهیه مواد خوراکی کیسه زباله ندارد. بسته به نوع کیسه، کیفیت، یک یا چند لایه بودن و ...، مواد اولیه متفاوتی در تولید کیسه های زباله به کار خواهند رفت. پلی اتیلن های سبک و سنگین، فیلمی، خطی و ... در تولید انواع کیسه های زباله بسته به موارد استفاده، به کار می روند. پلی اتیلن های با کیفیت، سختی بالاتر و قابلیت کشسانی و مقاومت در برابر اشیاء تیز بیشتری خواهند داشت. البته کیسه هایی نیز وجود دارند که از مواد و پلاستیک های بازیافتی تولید می شوند که به طبع هزینه تولید، قیمت و کیفیت پایین تری دارند و باید از آن ها در موارد خاصی استفاده نمود. همچنین به منظور رنگ کردن کیسه های زباله باز هم بسته به کیفیت و موارد استفاده، مستربچ های رنگی خاص و ویژه ای به کار می روند.
برای تبدیل مواد پلی اتیلنی به کیسه های زباله، این مواد باید با دستگاه های خاصی برش، دوخت، پرفراژ و ... شوند تا محصول نهایی به دست آید. هر چه دستگاه ها بهتر و پیشرفته تر باشند، احتمال پارگی و نشتی کیسه هنگام نگه داری و حمل زباله پایین می آید. استفاده از دستگاه های قدیمی و کم کیفیت موجب تولید کیسه های نامرغوب شده و سلامت و بهداشت انسان ها را تهدید خواهد کرد.
برای تولید کیسه زباله، اولین گام ترکیب مواد اولیه است. بدین منظور از همزن برای به دست آمدن ترکیب یکدست مواد پلی اتیلنی استفاده می شود. پس از به دست آمدن ترکیب یکنواخت، مواد پلیمری به سمت دستگاه تولید نایلون می رود. ذکر این نکته لازم است که در برخی از کارگاه های کوچک یا قدیمی، این کار بدون استفاده از میکسر و به شکل دستی صورت می گیرد. حتما مشاهده کرده اید که محیط برخی از کیسه های زباله، ضخیم و جاهایی نازک است. این گونه کیسه ها، مواد اولیه شان به شکل دستی ترکیب شده اند. پس برای داشتن کیسه زباله های باکیفیت باید از همزن استفاده کرد.
مهم ترین دستگاه این فرآیند، دستگاه تولید نایلون است. مواد پلیمری به کار رفته در تولید کیسه ها، دارای خاصیت شکل پذیری هستند. این دستگاه اکسترود برای شکل دهی این مواد اولیه استفاده شده و می تواند کیسه ها را در ضخامت و کیفیت های متفاوت تولید کند. معمولا عرض مقطع نایلون های تولیدی بین 80 تا 100 سانتی متر است و برخی دستگاه ها قابلیت تولید عرض 120 سانتی متری را نیز دارا هستند. عرض نایلون ها توسط شرکت شازنده می تواند تغییر کند. پس از شکل گیری نایلون، محصول ساخته شده به شکل رول جمع می شوند (مانند طاقه های پارچه) و سپس برای دوخت و برش به دستگاه های بعدی ارسال می شوند.
کمپرسور در واقع دستگاهی است که برای فشرده کردن هوا از آن استفاده می شود. این دستگاه یکی از پرکاربردترین دستگاه های صنعتی است که در مقیاس های کوچک و خانگی تا مقیاس های بزرگ و صنعتی کاربرد های فراوانی دارند. این دستگاه در خط تولید کیسه های زباله، برای اجتناب از به هم چسبیدن نایلون ها استفاد می شود. کمپرسور با دمیدن هوا به میان لایه های نایلون در کنار دستگاه اکسترود تولید نایلون، لایه ها را از هم جدا کرده و سپس این لایه ها به شکل جداگانه به شکل رول در می آیند. ظرفیت و اندازه کمپرسور بسته به میزان تولید و اندازه نایلون ها، می تواند گوناگون و قابل تغییر باشد.
دستگاه های دوخت کیسه های نایلونی، دستگاهی حرارتی هستند، به شکلی که دو لبه باریک و داغ روی دو لایه نایلون قرار گرفته و عمل دوخت را به وسیله پرس انجام می دهد. اندازه دستگاه بسته به عرض نایلون های تولیدی، می تواند متفاوت باشد. به دلیل حساسیت موجود در عمل دوخت و پرس، حتما باید از دستگاه های باکیفیت استفاده نمود تا کاربران هنگام مصرف، دچار مشکلاتی نظیر باز شدگی یا نشتی شیرآبه های زباله نشوند. با کیفیت ترین نوع دستگاه دوخت، نوع ستاره ای آن است که احتمال پارگی و نشتی در محل دوخت را به شکل قابل ملاحظه ای پایین می آورد.
این دستگاه در تولید همه انواع کیسه های زباله کارایی ندارد و تنها در خط تولید کیسه های زباله رولی و لندنی مورد استفاده قرار می گیرد. کیسه های تکی نیازی به پرفراژ ندارند اما کیسه های رولی برای آسان جدا شدن از هم باید پرفراژ شوند. هر چه عمل پرفراژ بهتر روی کیسه های صورت گیرد، احتمال پاره شدن کیسه هنگام جداسازی کاهش می یابد. این دستگاه در دو نوع خودکار و نیمه خودکار موجود است که نوع نیمه خودکار آن دارای اپراتور بوده اما سرعت پرفراژ زنی بالاتری از نوع خودکار آن دارد. نوع خودکار هر چند سرعت تولید کمتری دارد، اما هم دقیق تر و ایمن تر است و هم نیاز به اپراتور نیز ندارد.
کیسه های تولید شده در انواع مختلف در انتهای خط تولید نیاز به بسته بندی دارند. تعداد کیسه های موجود در هر بسته، به نوع مشتری و بازاریابی صورت گرفته بستگی دارد. این کار اغلب به شکل دستی و توسط اپراتورهای مختلف صورت می گیرد.
کیسه های زباله را می توان از دو جنبه مصرفی و تولیدی تقسیم بندی نمود. در زیر هر دو جنبه را مورد بررسی قرار داده ایم.
این نوع کیسه از نوع متدوال و پرکابرد کیسه های زباله است. برای مصارف خانگی می توان از نوع معمولی و باکیفیت آن استفاده نمود؛ به شکلی که نوع معمولی آن برای زباله های سبک و نوع مرغوب آن برای زباله های حجیم و سنگین. همچنین برای نگه داری بهتر زباله ها و بهداشت بیشتر، بهتر است که زباله ها در خانه تفکیک شده و اقلام بازیافتی، زباله های خشک و تر از هم جدا شده و در کیسه های مختلفی جمع شوند.
به دلیل تفاوت ماهیتی که زباله های اداری و سازمانی با زباله های خانگی دارند و اغلب از اشیا و مواد خشک، کوچک و کم حجم تشکیل می شوند، کیسه های زباله مخصوص این مکان ها نیز متفاوت است. این کیسه ها اغلب ضخامت کمی دارند و نازک بوده و ابعاد کوچک تری نسبت به کیسه های خانگی دارند، تا سریع تر پر شده و تعویض گردند و از آلودگی محیط های عمومی جلوگیری شود.
در بیمارستان ها، درمانگاه ها و سایر اماکن بهداشتی و پزشکی، به دلیل وجود انواع آلودگی ها، ویروس ها، باکتری ها و زباله های عفونی، باید از انواع کیسه های زباله استفاده شود. برای جدا کردن زباله در مبداهای بیمارستانی، زباله های به سه نوع عفونی، غیر عفونی و امحا یا اتوکلاو تقسیم بندی می شوند و برای هر کدام از کیسه های مختلف استفاده می شود. از کیسه زباله غیرعفونی برای انباشت زباله های خشک و معمولی که آلودگی بیمارستانی ندارند مورد استفاده قرار می گیرد. از کیسه های زباله عفونی برای زباله های دارای آلودگی عفونی و بیولوژیکی استفاده می شود که احتمال انتقال سرایت بیماری و عفونت از آن می رود. کیسه زباله های مخصوص امحا نیز جهت از بین بردن سریع برخی زباله های عفونی و آزمایشگاهی خطرناک مورد استفاده قرار می گیرد. کیسه زباله های بیمارستانی در رنگ های مختلفی تولید می شوند که در بخش رنگ ها به تفصیل در مورد آن صحبت به عمل خواهد آمد.
یک نوع دیگر کیسه های زباله، مخصوص خودرو هستند که در اندازه های کوچک تولید شده و جنس آن اغلب از مواد غیر پلاستیکی مانند الیاف گیاهی تشکیل می شود.
ساده ترین و متداول ترین نوع کیسه زباله، کیسه معمولی است که به شکل ساده و بدون بند در اندازه، کیفیت و رنگ های مختلف در بازار موجود است. ای نوع کیسه ها برای مصارف عادی و خانگی و اداری بسیار مناسب است و نیاز کاربر را برطرف می سازد.
کیسه زباله های بند دار، همان طور که از اسمش هوایدا است، یک بند در دهانه خود دارد و این امکان را فراهم می سازد که پس از پر شدن، درِ آن بسته شود. این ویژگی برای مکان هایی که زباله های عفونی یا دارای آلودگی تولید می کنند و نیز جاهایی که تولید زباله زیادی داشته و امکان ریزش زباله از کیسه وجود دارد، بسیار مناسب است. کیسه زباله های بند دار دوست دار محیط زیست هستند و از طریق سرریز زباله محیط را آلوده نمی کنند. همچنین با توجه به این که حدود نیمی از فضای کیسه های معمولی صرف گره زدن می شود، کیسه های بنددار با استفاده از کل فضا، پلاستیک کمتری را به محیط زیست وارد می کند.
کیسه زباله های رولی دور یک رول مقوایی حلقه می شوند و برای جداسازی آن ها، از پرفراژ یا نقطه چین جداسازی استفاده شده است. در روزگاری که صرفه جویی در زمان و مکان حرف نخست را در زندگی روزمره می زند، این نوع کیسه های زباله بسیار کارآمد هستند. چون هم فضای کمتری از آشپرخانه شما را اشغال می کنند و هم به دلیل وجود پرفراژ، به سرعت قابل استفاده اند.
عموما به کیسه زباله های رولی مشکی، کیسه زباله لندنی گفته می شود. هر چند که این نوع کیسه زباله در رنگ های دیگر نیز تولید می شود. دلیل نام گذاری آن به این دلیل است که تولید این کیسه زباله برای اولین بار، طبق استانداردهای لندن و شهرداری آن صورت گرفته است.
در این کیسه ها مواد خوشبوکننده مانند اسانس میوه ها و گل و گیاه به کار رفته تا علاوه بر خوش بو نمودن فضا، از پخش بوی بد زباله نیز جلوگیری کنند.
رنگ های به کار رفته در کیسه های زباله برای زیبایی و تنوع نیست و هر کدام کارایی خاص خود را داشته و به دلایلی تولید و مصرف می شوند.
شایع ترین نوع کیسه های زباله کیسه زباله های مشکی است. این کیسه ها برای مصارف معمولی مثل خانه و اداره مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل تیره و کدر بودن آن، باعث شده که محیط زندگی و خانه با مشخص نبودن زباله در آن، شکل نازیبایی به خود نگیرد. از کیسه زباله رنگ مشکی عموما برای زباله های خانگی، غیر قابل بازیافت و غیر عفونی استفاده می شود.
رنگ آبی در کیسه زباله هایی مورد استفاده قرار می گیرد که قرار است مواد بازیافتی و خشک مانند شیشه، کاغذ، کارتن پلاستیک و ... در آن قرار بگیرند. این کیسه ها در تفکیک زباله در مبدا نقش مهمی ایفا می کنند.
این رنگ برای کیسه هایی به کار می رود که باید با احتیاط حمل شوند. رنگ زرد که برای هشدار به کار رفته، بیان می کند که ممکن است زباله از نوع عفونی و مواد خطرناکی مانند اشیا برنده و تیز باشد که ممکن است به فرد و محیط زیست آسیب برساند.
کیسه زباله های قرمز مختص مکان های بیمارستانی و بهداشتی است و از آن برای نگه داری و حمل زباله های خونی، ضایعات انسانی و چیزهای این چنینی مورد استفاده قرار می گیرد.